Mevsimsel beslenme, doğanın döngüsüne uyum sağlayarak, mevsiminde yetişen meyve ve sebzeleri tüketmeyi teşvik eden bir beslenme biçimidir. Mevsimsel beslenme hem sağlığımız hem de çevremiz için birçok avantaj sunar. Mevsiminde yetişen ürünler daha lezzetli, besleyici ve ekonomik olur. Ben Gizem, sizlere bu yazıda Mevsimsel Beslenme: Mevsimine Göre Meyve ve Sebzeler hakkında bilgiler vereceğim.
Neden Mevsimsel Beslenmeliyiz?
Son yıllarda mevsimsel beslenmenin hem bireysel sağlık hem de gezegen sağlığı açısından önemli olduğu giderek daha fazla vurgulanıyor. Mevsiminde tüketilen meyve ve sebzeler, doğal koşullar altında yetiştirildiğinden daha besleyici ve sağlıklıdır. Mevsim dışı ürünler, seralarda veya yapay ortamda yetiştirildiğinde tohumlarında ve besin değerlerinde değişiklikler meydana gelebilir. Örneğin, kış yağmuru ile büyüyen bir meyve ile serada yetiştirilen bir meyve arasında besin değeri ve kalite farkı olabilir. Ayrıca, mevsim dışı ürünler genellikle daha uzun ömürlü olması ve hızlı yetişmesi için tarımsal ilaçlar kullanılabilir.
FAO, sürdürülebilir beslenme için mevsiminde beslenmenin önemini vurgulamaktadır. Ekim ayında meyve ve sebzelerin hangi türlerinin yetiştiğine göz atalım:
Ekim ayının sebzeleri arasında mantar, fındık, ceviz, ıspanak, havuç, yer elması, pırasa, lahana, kıvırcık salata, kırmızı turp ve karnabahar yer alırken, meyveler arasında armut, ceviz, üzüm, elma, greyfurt, mandalina ve muz bulunmaktadır.
Mevsimsel Beslenme ve Sağlık Arasındaki İlişki
Mevsimsel beslenmenin sağlık üzerindeki etkileri, meyve ve sebzelerin doğal döngüsüne uygun olarak tüketilmesiyle doğrudan ilişkilidir. Örneğin, yazın yetişen meyveler su ve vitamin açısından zengin olurken, kış meyveleri ve sebzeleri vücudu ısıtan ve enerji veren besinler sunar. Yazın karpuz, şeftali, kavun ve çilek gibi su açısından zengin meyveler, dışarıda daha fazla zaman geçirdiğimiz ve daha fazla terlediğimiz dönemlerde vücudun sıvı ihtiyacını karşılar.
Öte yandan, kış ve sonbahar aylarında doğa bize vücut ısısını artıran, sindirimi destekleyen ve bağışıklık sistemini güçlendiren besinler sunar. Sonbaharda elma gibi lif ve pektin açısından zengin meyveler sindirimi desteklerken, kışın narenciye meyveleri yüksek C vitamini içeriğiyle bağışıklık sistemini güçlendirir. Ayrıca, bu mevsimlerde sebze çorbaları, güveçler ve tahıllar gibi ısıtan besinler vücudu korur.
Mevsimsel beslenme, doğanın bize sunduğu en uygun besinleri tüketmenin yanı sıra, vücudumuzun gerçek ihtiyaçlarını karşılamamıza da yardımcı olur. Böylece, vücudumuzun daha sağlıklı, dengeli ve mutlu olmasını destekler. Ayrıca, mevsimsel beslenme vücudumuzun ihtiyaçlarına daha fazla dikkat etmemizi sağlar ve fiziksel ve besleyici sağlığımızı artırır.
Mevsimsel Beslenmek İçin 4 Neden:
- Besleyici Değeri Daha Yüksektir:
Mevsiminde tüketilen meyve ve sebzeler, genellikle daha fazla besin değeri sunar. Mevsim dışı ürünler, genellikle hibrit tohumlar, kimyasal gübreler ve böcek ilaçları ile yetiştirilir. Bu durum, besinlerin doğal antioksidan özelliklerini ve vitamin-mineral içeriğini etkileyebilir. Örneğin, yazın su oranı yüksek karpuz, kavun, salatalık ve çilek gibi besinler serinleme ihtiyacını karşılamaya yardımcı olurken; kışın C vitamini açısından zengin portakal ve mandalina gibi turunçgiller bağışıklık sistemini destekler ve soğuktan korur.
- Çevre Dostudur:
Mevsiminde tüketilen gıdalar, genellikle yerel olarak üretilir ve bu da karbon ayak izinin azaltılmasına yardımcı olur. Karbon ayak izi, gıdaların üretim ve taşınması sırasında doğaya verilen zararı ifade eder. Yerel gıda tüketimi, tarımsal üretimde daha az kimyasal gübre ve böcek ilacı kullanılmasını sağlar, bu da tarım arazilerinin ve su kaynaklarının korunmasına katkı sağlar. Yerel ve mevsimsel gıdalar, çevre dostu seçimlerdir.
- Daha Lezzetlidir:
Mevsiminde yetişen meyve ve sebzeler, doğal koşullarda ve zamanında üretildiğinden, daha yoğun ve doğal bir lezzet sunar. Kimyasal gübrelerin ve yapay yöntemlerin kullanılmadığı mevsimlik ürünler, tat ve besin değerleri açısından daha zengindir.
- Daha Ekonomiktir:
Mevsiminde yetişen meyve ve sebzeler, doğanın sunduğu uygun koşullardan yararlanarak büyür ve daha az maliyetle üretilir. Yerel olarak yetiştirilen ürünler, uzak mesafelerden taşınmadığı için daha az enerji ve fosil yakıt tüketir. Bu, hem çevreye hem de bütçenize olumlu katkıda bulunur. Ayrıca, mevsimlik ürünlerin üretim maliyetleri genellikle daha düşüktür, bu da tüketiciye ekonomik faydalar sağlar.
İlginizi Çekebilir;
Enerji Veren Doğal İçecek Tarifleri
Mevsimlerine Göre Sebze ve Meyveler
Ocak Ayı Sebze ve Meyveleri:
Ocak ayında tüketebileceğiniz meyve ve sebzeler oldukça çeşitli olup, soğuk hava koşullarına dayanıklıdır. Bu ayda bulunan meyveler arasında elma, mandalina, limon, portakal, çarkıfelek, armut, nar bulunmaktadır. Sebzeler ise pancar, brüksel lahanası, karnabahar, kereviz, lahana, pırasa, yabani mantarlar, yaban havuçları, patates, arpacık ve şalgamı içerir. Ocak ayında, kışın getirdiği soğuk hava koşullarına uygun olarak C vitamini ve lif bakımından zengin gıdalar öne çıkar.
Şubat Ayı Sebze ve Meyveleri:
Şubat ayında, kışın sonlarına yaklaşırken, en dayanıklı sebzeler ön plandadır. Bu dönemde bulunabilecek sebzeler arasında brüksel lahanası (sezon sonu), karnabahar, kereviz (sezon sonu), lahana, pırasa, yabani mantarlar (sezon sonu), yaban havucu (sezon sonu), mor filizlenen brokoli, arpacık ve şalgam (sezon sonu) yer alır. Şubat ayında, kışın zorlu koşullarına dirençli, besleyici sebzeler tüketebilirsiniz.
Mart Ayı Sebzeleri ve Meyveleri:
Mart ayında, kış meyvelerinin ve sebzelerinin yanı sıra ilkbaharın işaretleri de görülmeye başlar. Bu ayda kivi, limon, portakal, nar (sezon sonu) ve sebzelerden karnabahar, kereviz (sezon sonu), pırasa (sezon sonu), biberler (mevsim geliyor), mor filizlenen brokoli, arpacık (sezon sonu), ıspanak ve taze soğan bulabilirsiniz. Mart, hem kışın son meyvelerini hem de baharın başlangıcındaki taze sebzeleri sunar.
Nisan Ayı Sebzeleri ve Meyveleri:
Nisan ayında, kış meyvelerinin yanı sıra baharın taptaze ürünleri de ortaya çıkar. Kayısı, kivi, kuşkonmaz, karnabahar (sezon sonu), biberler, mor filizlenen brokoli (sezon sonu), ıspanak ve taze soğan bu ayda bulunabilir. Nisan, baharın müjdecisi olarak meyve ve sebzelerde çeşitliliğin arttığı bir aydır.
Mayıs Ayı Sebze ve Meyveleri:
Mayıs ayında yaz meyvelerinin ve sebzelerinin baş döndürücü bir çeşitliliği vardır. Kayısı, kiraz, kivi, kuşkonmaz, patlıcan, havuç, bezelye, biberler, ıspanak, taze soğan ve su teresi bu ayda bolca bulunur. Mayıs, sıcak havaların ve yazın başlangıcının getirdiği meyve ve sebzelerin keyfini çıkarmak için ideal bir zamandır.
Haziran Ayı Sebze ve Meyveleri:
Haziran, yazın tam ortasında bulunur ve bu ayda meyve ve sebzelerin çeşitliliği artar. Kayısı, yaban mersini, kiraz, kivi, ahududu, çilek, domates, enginar, kuşkonmaz, patlıcan, bakla, havuç, kabak, rezene, bezelye, biberler, ıspanak, taze soğan, şalgam ve su teresi bu ayda taze ve bol miktarda bulunur. Haziran, yazın taptaze ve renkli ürünlerini tatmak için mükemmel bir zamandır.
Temmuz Ayı Sebze ve Meyveleri:
Temmuz ayında, yaz meyveleri ve sebzeleri zirveye ulaşır. Kayısı, böğürtlen, yaban mersini, kiraz, kivi, kavun, şeftali, ahududu, çilek, domates, enginar, kuşkonmaz (sezon sonu), patlıcan, pancar, bakla, brokoli, havuç, kabak, salatalık, rezene, bezelye, biberler, taze soğan (sezon sonu), tatlı mısır (mevsim geliyor), şalgam (yaz mevsimi mahsulü) ve su teresi bu ayda taze olarak tüketilebilir. Temmuz, yazın en bol ve tatlı meyve-sebzelerinin keyfini çıkarmak için ideal bir zamandır.
Ağustos Ayı Sebze ve Meyveleri:
Ağustos ayında, yazın en güzel meyveleri ve sebzeleri hâlâ mevcuttur. Kayısı, böğürtlen, yaban mersini, kiraz (sezon sonu), kivi (sezon sonu), kavun, nektarin (mevsim geliyor), şeftali, ahududu, çilek (sezon sonu), domates, enginar, patlıcan, pancar kökü, bakla, brokoli, havuç, kereviz (mevsim geliyor), kabak, salatalık, rezene, bezelye, biberler, roket, şeker mısır ve su teresi bu ayda taze olarak bulunabilir. Ağustos, yaz meyve ve sebzelerinin son tatlarını almak için mükemmel bir zamandır.
Eylül Ayı Sebze ve Meyveleri:
Eylül ayında, yazın son meyveleri ve sebzeleriyle birlikte sonbaharın ilk işaretleri görülür. Elma, kayısı (sezon sonu), böğürtlen, yaban mersini (sezon sonu), üzüm (kısa sezondan ekime kadar), incir (mevsim geliyor), kavun, nektarin, şeftali (sezon sonu), armut (mevsime giriyor), erikler (mevsim geliyor), ahududu (sezon sonu), domates, enginar, patlıcan, pancar kökü, bakla (sezonunda Eylül başına kadar), brokoli, bal kabağı (mevsim geliyor), havuç, kereviz, kabak, salatalık (sezon sonu), rezene, lahana (sezona giriyor), pırasa (mevsim geliyor), bezelye, biberler, patates (ana ürün), kabak (mevsim geliyor), şeker mısır ve su teresi bu ayda bulunabilir. Eylül, yazın sonunu ve sonbaharın başlangıcını simgeler.
İlginizi Çekebilir;
Sağlıklı Beslenmede Yağların Rolü
Ekim Ayı Sebze ve Meyveleri:
Ekim ayında, yazın meyve ve sebzelerinin yanı sıra sonbaharın mahsulleri öne çıkar. Elma, böğürtlen (sezon sonu), kızılcık (mevsim geliyor), üzüm (sezon sonu), incir, kavun (sezon sonu), nektarin (sezon sonu), armut, erikler (sezon sonu), domates (sezon sonu) ve mevsim sebzeleri arasında enginar (küre), patlıcan (Ekim ortasına kadar), pancar kökü, brokoli (sezon sonu), bal kabağı, havuç (sezon sonu), kereviz, kabak (sezon sonu), rezene (sezon sonu), lahana, pırasa, mantarlar (yabani), yaban havuçları, bezelye (sezon sonu), biber (sezon sonu), patates (ana ürün), kabak, arpacık (mevsime giriyor), tatlı mısır (sezon sonu) ve su teresi bulunabilir. Ekim, sonbaharın tam ortasında, geçiş meyve ve sebzelerinin zamanıdır.
Kasım Ayı Sebze ve Meyveleri:
Kasım ayında, sonbaharın son meyveleri ve kış sebzeleri öne çıkar. Elma, mandalina, kızılcık, incir, armutlar, enginar, pancar kökü, brüksel lahanası, bal kabağı, kereviz, lahana, pırasa, mantarlar (yabani), yaban havuçları, patates, kabak, arpacık ve şalgam bu ayda taze olarak bulunabilir. Kasım, kışa hazırlık ve sonbaharın son meyve ve sebzeleri için bir dönemdir.
Aralık Ayı Sebze ve Meyveleri:
Aralık ayında, kışın soğuk günlerine uygun meyve ve sebzeler mevcut olur. Elma, mandalina, kızılcık (sezon sonu), çarkıfelek, armut, nar, pancar kökü, brüksel lahanası, karnabahar, kereviz, lahana, pırasa, mantarlar (yabani), yaban havuçları, patates (ana ürün), kabak, arpacık ve şalgam bu ayda bulunabilir. Aralık, kışın başlangıcında, kış sebzeleri ve meyvelerinin bolca bulunduğu bir dönemdir.
Mevsimlik Gıdaların Önemi:
Tüm yiyecekler mevsimlik olarak kabul edilmez. Mevsimlerine göre meyve ve sebzeler, yılın belirli zamanlarında bulunabilir. Bu nedenle meyve ve sebzelerin mevsimsel döngülerine hakim olmak önemlidir. Süt ürünleri, yumurta ve tereyağı gibi gıdalar tüm yıl boyunca bulunur ve mevsimlik olarak sınıflandırılmaz. Mevsimlik yiyeceklerin avantajları arasında, daha taze ve lezzetli olmaları, yerel olarak yetiştirilmeleri ve daha kısa sürede tüketiciye ulaşmaları bulunur. Mevsim dışı ürünler ise genellikle daha uzun süre taşınır ve kontrol edilen koşullarda yetiştirilir.
Mevsimsel beslenme, sağlığımız ve çevremiz için sayısız fayda sunar. Mevsiminde yetişen meyve ve sebzeleri tüketerek, daha lezzetli ve besleyici gıdalar alabilir, aynı zamanda çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunabiliriz. İlkbahar, yaz, sonbahar ve kış aylarında hangi meyve ve sebzelerin tercih edilmesi gerektiğini bilerek, mevsimsel beslenmenin tüm avantajlarından yararlanabilirsiniz.
İlginizi Çekebilir;
Bağışıklık Sisteminizi Güçlendiren Günlük Rutinler
